ریزش مو: علت و درمان

ریزش مو، یکی از مشکلاتی است که تعداد زیادی از خانم­ها و آقایان با آن روبرو شده‌­اند و به دنبال راهی برای مقابله با آن هستند. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که هنگام حمام‌کردن و یا شانه‌زدن موهای خود، شاهد ریزش موهایتان باشید؛ این نوع ریزش مو نگرانی ندارد. اما در صورتی که موهایتان به شکل دست‌ه­ای و یا توده­ای ریزش داشته باشد، باید به دنبال ریزش مو و علت و درمان آن باشید.

دلایل متعددی وجود دارد که می‌­توانند باعث کم‌پشت‌شدن موها و ریزش آن­ها شود که در این مقاله به تعدادی از متداول­ترین آن­ها می‌­پردازیم؛ چرا که تشخیص دلیل ریزش مو، اولین قدم برای آغاز درمان و جلوگیری از ریزش بیشتر موهایتان خواهد بود. البته نکاتی هم وجود دارد که برای شناسایی زودهنگام ریزش موها باید به آن­ها توجه داشته باشید. به این ترتیب درمان درست و سریع‌تر برای تمامی افراد فراهم می­‌شود.

چرخه رشد موها

قبل از اینکه بخواهیم در مورد ریزش مو و علت و درمان آن صحبت کنیم، بهتر است که با نحوه رشد موها و چرخه رشد آن­ها آشنا شویم. پوست سر تمامی نتیجه، میزبان صدها هزار تار مو می­‌باشد که هر یک از این موها چرخه رشد متفاوتی را دارند. هر تار مو، در نتیجه رشد یک فولیکول مو ایجاد می­‌شود که به طور معمول در هر ماه حدوداً 12 میلی­متر رشد می‌­کند. همچنین هر تار مو به طور متوسط بین 2 تا 6 سال عمر می‌­کند.

در مرحله بعدی از رشد موها، به مدت یک ماه فولیکول­‌ها هیچ رشدی نمی‌­کنند. وقتی که چرخه جدید آغاز می‌­شود، آن تار مو از سر جدا شده و می‌­ریزد. البته به این نکته توجه داشته باشید که در آن واحد بیشتر موها در چرخه رشد خود هستند و به همین دلیل حجم موها حفظ می­‌شود.

طبیعی بودن ریزش مو

همانطور که گفتیم، هیچ وقت نباید با دیدن چند تار مو بر روی لباس و یا برس خود، نگران ریزش موهای خود باشید؛ چرا که از دست دادن 100 الی 200 تار مو در طول یک روز، کاملاً طبیعی است و به عنوان بخشی از چرخه رشد موها محسوب می­‌شود. به همین دلیل تنها زمانی می­توانیم از دست دادن موها را هشدار‌دهنده و نگران‌کننده بدانیم که موها به شکل دسته‌­ای بریزند و به مرور زمان کم‌پشت شوند. در صورتی که دچار چنین مشکلی شوید، حتما باید به یک متخصص مراجعه کنید.

بطورکلی، موهای ریخته‌شده در یک چرخه‌طبیعی با تارهای موی جدید جایگزین می‌­شود و به همین دلیل تراکم مو ثابت می‌ماند. در صورتی که تعادل بین رشد و ریزش مو به هم خورده باشد، یا به عبارت دیگر ریزش موها بیشتر شود یا رشد موها توقف پیدا کند، به طور کلی می­توان اینطور عنوان کرد که فرد دچار ریزش مو شده است. پس در مجموع می­توان اینطور نتیجه‌گیری کرد که موی همه ما می‌ریزد، ولی ریزش مو به شرایطی اطلاق می‌شود که تراکم موها کاهش پیدا کند.

در بیشتر اوقات ریزش مو به صورت تدریجی رخ می­‌دهد و تا زمانی که تراکم موهای سر تا حد قابل‌توجهی کم نشده باشد، متوجه آن نخواهیم شد. در جلوگیری از ریزش موها، زمان شروع درمان اهمیت بالایی را دارد. به عبارت دیگر، هر چه زودتر برای درمان ریزش موی خود اقدام کنید، شانس بیشتری هم برای موثر‌بودن درمان خود خواهید داشت.

ریزش مو پدیده­ای است که هم برای آقایان و هم برای خانم­ها اتفاق می­‌افتد. همچنین الگوهای ریزشی مختلفی وجود دارند که برای ما مهم هستند و به همین دلیل در ادامه آن­ها را ذکر می­‌کنیم.

• ریزش موها و کم­پشت شدن مو در تمامی نقاط سر
• خالی شدن وسط سر بیشتر از قبل
• ریزش موها به شکل سکه­ای و کاهش موها تنها در قسمت­هایی از سر
• ریزش موهای جلوی سر به شکلی که خط پیشانی عقب­تر برود (البته این مورد یک الگوی نادر است)

علائم ریزش مو کدامند؟

برای اینکه بتوانید سریع­تر درمان ریزش موهای خود را آغاز کنید، باید بتوانید قبل از دیدن نشانه­های بارز این عارضه، کاهش تراکم موهای خود را تشخیص دهید. به همین دلیل باید با علائم ریزش مو آشنا باشید. در ادامه این مطلب، تعدادی از علائم ریزش مو را ذکر کرده­‌ایم.

• کنده شدن راحت موها به هنگام کشیدن آن­ها
• تجمع مقدار زیادی از موها در چاه حمام بعد از هر بار استحمام
• جدا‌شدن مقدار قابل‌توجهی از موها در هنگام بستن یا شانه‌‌زدن موهای خود
• دیدن تعداد زیادی مو بر روی بالشت خود بعد از بیدار‌شدن از خواب شبانه

در صورتی که چنین علائمی را مشاهده کردید، اولین هشدارهای ریزش مو به شما داده می­‌شود و به همین منظور بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. البته گاهی اوقات ممکن است که ریزش موها به عنوان نشانه­ و عوارضی برای یک بیماری زمینه‌­ای باشد؛ به همین دلیل باید چنین علائمی را جدی بگیرید و به سادگی از کنار آن­ نگذرید.

مهم‌ترین علت­‌های ریزش مو

با توجه به توضیحاتی که تا به الان داده‌­ایم، احتمالاً به­طور کامل با ریزش مو آشنا شده­‌اید؛ به همین دلیل در ادامه قصد داریم که 8 مورد از مهم‌ترین و شایع‌­ترین دلایل ریزش مو را معرفی کنیم.

ارثی بودن

یکی از شایع‌ترین دلایل ریزش مو، عامل وراثت می‌­باشد که به آن ریزش مو با الگوی مردانه و ریزش مو با الگوی زنانه هم گفته می­‌شود. این نوع از دست‌دادن موها به طور معمول با افزایش سن اتفاق می‌­افتد و از الگویی مشخص و قابل‌پیش‌بینی پیروی می­کند. ریزش موی حاصل از وراثت در مردان به این شکل است که خط رویش مو در پیشانی، عقب‌تر می‌رود و قسمت مرکزی سر طاس می‌شود. در زنان هم موها به مرور زمان نازک‌تر شده و حجم اولیه‌ی خود را از دست می‌دهند و در نتیجه فرد شاهد کم‌پشت‌تر شدن موهای خود خواهد بود.

با توجه به ارثی‌بودن این نوع از ریزش موها، افرادی که در خانواده‌ی خودشان سابقه‌ی ریزش مو با الگوی زنانه و یا مردانه را داشته باشند، به احتمال زیاد با افزایش سن، شاهد چنین ریزشی در موهای خود خواهند بود.

بارداری و زایمان در خانم­‌ها

شاید شما هم در مورد ریزش مو بعد از زایمان و یا دوران بارداری خانم‌­ها شنیده‌اید یا خودتان دچار چنین مشکلی شده باشید. بهتر است این را بدانید که ریزش مو در زنان شیرده به دلیل تغییرات هورمونی می­‌باشد. در دوران بارداری و به دلیل بالا بودن سطح هورمون‌ها، ریزش مو کمتر شده و موهای فرد پرپشت‌تر خواهد شد. در واقع بالا بودن سطح هورمون‌ها در این شرایط، موهای باقی مانده را حفظ کرده و مانع ریزش آنها می‌شود.

سیستم بدن بعد از زایمان، به حالت طبیعی خود برمی‌گردد. در نتیجه، تار موهایی که چرخه‌ی رشد آنها به پایان رسیده است، می‌ریزند. به همین خاطر، خانم‌­هایی که به تازگی زایمان کرده باشند، به یکباره و به شکل ناگهانی، دچار ریزش موی شدید خواهند شد. معمولاً بعد از 2 سال زایمان، موها به حالت طبیعی خود بر می‌گردند.

مشکلات غده تیروئید

غده‌ی تیروئید که پروانه‌ای شکل است، هورمون‌هایی تولید می‌کند که موجب تنظیم متابولیسم بدن می‌شوند. در صورتی که این غده، مقداری کمتر یا بیشتر از این هورمون‌ها تولید کرده باشد، چرخه‌ی رشد موها دچار اختلال خواهد شد. البته مشکل اختلال تیروئید، علاوه بر ریزش مو مشکلات دیگری از جمله افزایش یا کاهش وزن، حساسیت به سرما یا گرما و ضربان قلب نامنظم را هم بوجود می‌آورد. اگر در کنار ریزش مو این چنین نشانه‌هایی را داشته باشید، باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرده و آزمایش تیروئید بدهید.

عارضه سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

یکی دیگر از دلایلی که می­تواند به عنوان دلیلی برای ریزش موهایتان باشد، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک می‌­باشد. بانوانی که به این بیماری مبتلا باشند، از اختلال‌های هورمونی همواره رنج می‌برند. به زبان ساده در مورد این بیماری می­توان اینطور گفت که در بدن زنان نیز، هورمون‌های مردانه (یا آندروژن) تولید می‌شود، اما در بدن خانم­هایی که سندروم تخمدان پلی کیستیک داشته باشند، تولید این هورمون‌ها بیشتر از حد معمول خواهد بود.

در صورتی که شما هم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارید، به احتمال بسیار بالا، در صورت و بدن شما موهای زائد بیشتر رشد می­‌کند، درحالی که ممکن است موهای سرتان کم پشت شود. افزایش وزن، اختلال در تخمک‌گذاری و ایجاد آکنه یا جوش، از علائم دیگر این سندروم می­‌باشند. البته گاهی اوقات، ریزش موی سر می‌تواند به تنهایی به عنوان نشانه‌ای از سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشد و به همین دلیل باید خیلی آن را جدی گرفت.

استفاده از برخی داروها

برخی از داروها وجود دارند که موجب ریزش موها می­‌شوند. این نوع داروها معمولاً دو نوع ساز‌و‌کار مختلف دارند که عبارتند از:

• داروهایی که باعث ریزش موهایی می‌شوند که در فاز رشد خود هستند. از جمله این داروها می‌­توان به داروهای شیمی درمانی، کلشی‌سین، مشتقات طلا، تالیوم و بوریک اسید اشاره کنیم.
• گروه دوم داروها هم باعث ریزش موهای می­‌شود که در فاز استراحت یا تلوژن هستند. از جمله این داروها می‌­توانیم موارد زیر را نام ببریم:

داروهای رقیق‌کننده خون مثل هپارین، وارفارین، ریواروکسابان، دابیگاتران، آپیکسابان

داروهای کنترل فشارخون و کاهش آن مثل کارودیلول، آتنولول، بیزوپرولول، متوپرولول، کاپتوپریل، لیزینوپریل، انالاپریل

داروهای هورمونی مثل آندروژن‌‌ها و بعضی از داروهای ضد بارداری

داروهای ضد صرع مثل والپروئیک اسید، کاربامازپین و فنی‌توئین

داروهای ضد آرتریت مثل متوترکسات و لفلونوماید

داروهای دیگری از جمله: سایمتیدین، ایزوترتینوئین، داروهای ضدتیروئید، کاهنده‌ی چربی‌خون، اینترفرون‌ها، ضد‌عفونی‌کننده‌ها، آمفتامین‌ها، داروهای مسکن غیراستروئیدی، بروموکریپتین، لوودوپا، داروهای ضد‌سایکوز، ضد‌اضطراب و برخی از داروهای ضد‌افسردگی مثل آمی تریپتیلین.

همچنین برخی از قرص‌های ضد بارداری که باعث مهار تخمک‌گذاری می‌شوند، می‌توانند موجب ریزش مو در بعضی افراد شوند. مخصوصاً اگر اعضای خانواده‌ی شما سابقه‌ی ریزش مو داشته باشند، احتمال بروز این عارضه در شما بیشتر خواهد شد. همچنین در برخی از موارد، موها بعد از قطع مصرف این قرص‌ها شروع به ریزش خواهند کرد. برای جلوگیری از ریزش مو که ناشی از مصرف یک داروی خاص می­باشد، حتماً باید با پزشک خود مشورت کنید.

پدیده ریزش مو سکه­‌ای یا آلوپسی آره آتا

یکی از انواع شایع ریزش مو، ریزش موی سکه‌ای می­باشد. علت این نوع از ریزش، اختلال در سیستم دفاعی بدن است که در آن به اشتباه به فولیکول‌های سالم مو حمله می‌شود. در این نوع بیماری، معمولاً موهای فرد و بیشتر موهای سر او به صورت سکه­‌ای خواهد ریخت. معمولاً این نوع ریزش تنها در موهای سر اتفاق می­افتد، اما ممکن است که گاهی موی ریش یا ابروی فرد هم به سکه‌ای دچار ریزش شود.

همچنین در بعضی از موارد ممکن است که قبل از ریزش مو، پوست آن ناحیه دچار خارش یا درد شود. البته توجه داشته باشید که ریزش سکه‌ای مو در بیشتر اوقات دائمی نیست و بعد از گذشت شش ماه تا یک سال، موها دوباره شروع به رشد خواهند کرد. اما در بعضی از افراد و به ندرت، این بیماری تا جایی پیش می‌رود که تمام موهای سر و بدن فرد می‌ریزد.

تغذیه و رژیم غذایی نادرست

رژیم‌های‌ غذایی که باعث کاهش وزن سریع می‌شوند، مثلا بیش از 7 کیلو در ماه، به بدن آسیب می­رسانند. یکی از عوارض این نوع رژیم‌های لاغری ریزش مو خواهد بود. برای مثال در صورتی که مقدار پروتئین در رژیم غذایی‌ فرد کافی نباشد، ریزش مو شدت پیدا می­کند. البته در چنین شرایطی نباید نگران موهای ریخته شده خود باشید، چرا که جایگزین خواهند شد. اما این اتفاق تنها زمانی محقق می‌شود که یک رژیم‌غذایی سالم را در پیش بگیرید.

اضطراب و استرس شدید

جالب است بدانید که استرس و ریزش مو با یکدیگر رابطه مستقیم با هم دارند. استرس شدید فیزیکی یا روانی می‌تواند منجر به ریزش شدید موهایتان شود. در چنین شرایطی، ریزش موها حدود 6 تا 8 ماه ادامه پیدا می‌­کند. در صورتی که شما هم ساعات طولانی کار می­‌کنید و یا در یک محیط پراسترس زندگی می‌­کنید؛ به احتمال زیاد و بعد از چند هفته پراسترس، ناگهان متوجه می­شوید که مقدار زیادی از موهای خود را از دست داده‌­اید.

البته ممکن است که متوجه روند تدریجی و زیاد شدن آن به دلیل مشغول بودن ذهن و زندگی­تان نشده باشید. از دست‌دادن موها تحت تاثیر استرس، اصطلاحاً تلوژن افلولیوم نامیده می‌شود و معمولاً اثری دائمی ندارد. در این شرایط با نازک‌شدن ناگهانی موهای خود در پوست‌سر مواجه شده و حجم زیادی از موهای خود را بر روی بالش و یا لباس‌ها و شانه خود مشاهده می‌کنید.

اهمیت جلوگیری از ریزش مو

اهمیت جلوگیری از ریزش موها را می­توانیم از دو جنبه مختلف بررسی کنیم:

1. جنبه زیبایی ریزش موها

مردم برخی از کشورها، از موی سر به عنوان تاج جوانی یاد می‌­کنند. داشتن موهایی پرپشت و سالم، علاوه بر اینکه به عنوان نشانه‌ای جوانی و شادابی شناخته می‌­شود، باعث دوچندان شدن زیبایی فرد هم می‌شود. در صورتی که هر مشکلی برای موی فرد به وجود بیاید، مثلا ریزش مو اتفاق بیفتد، زیبای ظاهری فرد هم کاهش پیدا می­‌کند.

2. جنبه روحی و روانی ریزش موها

با از دست‌دادن موها و با توجه به تاثیر این مسئله بر زیبایی ظاهری فرد، ممکن است چنین فردی به دلیل خجالت یا ناراحتی از وضع ظاهری خود، از حضور در بسیاری از موقعیت‌های تحصیلی، تفریحی، شغلی، یا اجتماعی اجتناب کند. اهمیت این موضوع در سنین پایین و به خصوص در جوانان، بسیار بیشتر است؛ چرا که این گروه سنی پذیرش کمتری را برای این موضوع دارند و اعتماد‌به‌نفس آن­ها هم آسیب‌پذیرتری بیشتری دارد. برای مثال یک کودک دبستانی که دچار ریزش مو شده است، به احتمال زیاد تا زمان برطرف‌شدن این موضوع به مدرسه نخواهد رفت.

چگونه از ریزش موها جلوگیری کنیم؟

بیشتر ما به صورت روزمره عادت­هایی را داریم که  با بازبینی در آن­ها و رعایت برخی موارد به صورت جزئی، می‌توانیم تا حد قابل توجهی ریزش موهای خود را محدود کرده و موهای سالم تری را داشته باشیم.

گاهی اوقات ممکن است که علت ریزش و از دست‌دادن موهایتان شستشوی نامناسب آن­ها باشد؛ شانه‌کردن موها در حمام، استفاده از شوینده‌هایی که مناسب جنس موی شما نباشد، حمام‌کردن و شست‌و‌شوی موها با آب داغ، ماساژ سفت و سخت مو در حمام، خشک‌کردن مو با حوله و کشیدن مدام آن­ها روی مو از مهم‌ترین عوامل ریزش مو هستند. شما هم می‌توانید به راحتی از این موارد اجتناب کرده و از موهای خود مراقبت کنید.

آفتاب شدید و سرمای زیاد هم از عوملی هستند که تأثیراتی منفی بر روی موهای فرد به جای می‌گذارند. به همین منظور توصیه می‌شود که از کلاه حصیری و یا چتر در تابستان و از کلاه پشمی و شال در زمستان استفاده کنید. علاوه بر این، قرار گرفتن در محیط‌های دارای آلودگی از جمله گرد و خاک و آلودگی‌­های شیمیایی از علت­‌های ریزش مو هستند. این عامل زمانی تشدید پیدا می‌­کند که فرد بعد از قرار‌گرفتن در معرض آلودگی‌ها، برای جدا‌کردن چربی‌ها یا مواد آلوده از موهای خود اقدام به شستن موهایش نکرده باشد.

یکی دیگر از عوامل ریزش مو، نداشتن شناختی صحیح نسبت به جنس مو می‌­باشد. افراد اگر ندانند که موهای خشک یا چربی دارند و متناسب با آن به نگهداری از موهایشان اقدام نکنند، به مرور زمان عارضه‌هایی مانند شوره سر، التهاب، خشکی و ریزش مو را تجربه می­‌کنند. به همین دلیل پیشنهاد می‌­کنیم که از محصولات شست‌و‌شو و مراقبتی متناسب با نوع پوست سر و موهای خود داشته باشید.

علاوه بر موارد ذکر شده، توجه به برخی نکات هم می­تواند سلامت موها را افزایش داده و از ریزش آن­ها جلوگیری کند. در ادامه تعدادی از این موارد را ذکر کرده­ایم:

• رژیم غذایی مناسب و استفاده از مواد تقویت‌کننده مو داشته باشید
• از مکمل­‌های غذایی، ویتامین­ها و آنتی اکسیدان­‌ها استفاده کنید
• کاهش استرس و اضطراب در زندگی روزمره و مدیتیشن
• برای مراقبت از موها بهتر است آن­ها را سفت نبندید
• از رنگ مو، مواد دکلره، ژل­های حالت‌دهنده، صاف و لخت کننده مو و تافت تا حد امکان استفاده نکنید
• از ابزارهای حرارتی مثل سشوار، اتو مو و دستگاه­های فر کننده کمتر استفاده کنید
• استفاده کمتر از مواد آرایشی و بهداشتی بی‌کیفیت مو
• شانه کردن موها به صورت روزانه
• داشتن حوله و شانه شخصی

جمع بندی

ریزش مو یک مشکل متداول برای خانم­ها و آقایان است که معمولاً با بالا رفتن سن، افزایش پیدا کرده و شدت بیشتری می‌­یابد. از دست دادن موها در هر سنی ممکن است دلایل خاصی را داشته باشد که در این مطلب تعدادی از آن­ها را ذکر کردیم. برای جلوگیری از ریزش موها، راهکارهای مختلفی وجود دارد و شما می‌­توانید با رعایت یکسری نکته ساده، تا حد زیادی از ریزش موهای خود بکاهید.

سوالات متداول

ریزش موها تا چه حد طبیعی می ­باشد؟

چرخه رشد موها به گونه ­ای است که بعد از 2 الی 6 سال، موها ریزش پیدا می­ کنند. به طور طبیعی هر روز از دست دادن 100 الی 200 تار مو، کاملا طبیعی بوده و نیازی به نگرانی نخواهد داشت.

برای جلوگیری از ریزش موهای خود چه غذاهایی بخوریم؟

موها از جنس پروتئین هستند و به همین دلیل برای تقویت موهای خود حتما باید از مواد پروتئینی به میزان کافی در رژیم‌غذایی خود استفاده کنید. همچنین برای تقویت موها باید موادی مثل آهن، کلسیم، منیزیم، ویتامین‌های گروه B مخصوصاً بیوتین، امگا 3 و امگا 6، ویتامین C، ویتامین E و انواع آنتی‌اکسیدان­ها را به میزان کافی در رژیم‌غذایی خود بگنجانید.

ریزش موها بعد از زایمان، تا چه زمانی ادامه دارد؟

معمولاً ریزش موها بعد از زایمان، دو تا چهار ماه بعد از به دنیا آمدن کودک شروع می­ شود و ممکن است تا شش ماه ادامه پیدا کند. بعد از یک تا دو سال، به مرور موها به تراکم اولیه ­ی خود باز می‌گردد. البته با درمان­های مناسب می ­توانید مدت زمان و حجم ریزش موها را کاهش دهید تا موهایتان سریع­تر به حجم اولیه ­ی خود بازگردند.